Noorderlicht uitgelegd

Het antwoord op al je aurora vragen

Bas van Brecht

Nordic Dutchman

Het noorderlicht houdt ons al eeuwen bezig. Vroeger dachten ze dat dit mysterieuze licht veroorzaakt werd door bovennatuurlijke krachten. Tegenwoordig weten we veel meer over het prachtige natuurverschijnsel. In dit artikel geef ik je antwoord op de meeste gestelde aurora vragen. 

Wat dachten ze vroeger dat het noorderlicht veroorzaakte?

In vroegere tijden hadden ze natuurlijk niet zulke goede meetapparatuur als we nu hebben. Over de hele wereld stonden ze dan ook voor een raadsel. Wat veroorzaakt dit mysterieuze licht? Omdat mensen altijd een verklaring willen vinden, gingen ze hun eigen verhalen verzinnen. Het leidde tot de meeste fantastische mythes en legendes.

De Finnen dachten dat de aurora veroorzaakt werd door een magische vos, de oude Grieken door goden in de lucht en de Sami zagen er de zielen van de doden in die hun de lucht in zouden sleuren.

In bovenstaande video vertel ik meer over alle noorderlicht mythes en legendes tijdens mijn bezoek aan het hoge noorden van Zweden. 

Wat is de oorzaak van de aurora?

Inmiddels weten we heel goed wat het noorderlicht veroorzaakt. Het is een vrij ingewikkeld en technisch verhaal, maar in het kort komt het hier op neer:

De aurora begint met zonnewinden, deze brengen geladen deeltjes, voornamelijk elektronen en protonen, naar de aarde en die dringen op een aantal plekken onze atmosfeer binnen, met name aan onze zuid- en noordpool. Zijn de geladen deeltjes eenmaal binnengedrongen dan botsen ze daar met atomen en moleculen die vervolgens licht kunnen afgeven. Uit dit licht ontstaat het noorderlicht.

Bij het Zweedse Instituut voor ruimtefysica doen ze uitgebreid onderzoek naar de aurora. Ik bezocht dit instituut en sprak met een professor over hun werk. Je leest dit in mijn artikel in de De Telegraaf.

Waarom heeft het noorderlicht verschillende kleuren?

Het noorderlicht laat zich in verschillende kleuren aan de hemel zien. De meest voorkomende kleur is groen. Maar soms manifesteert de aurora zich ook als paars, roze of zelfs rood licht aan de hemel. 

De kleur van het licht hangt af van hoe diep de geladen deeltjes de atmosfeer binnendringen en met welk type moleculen en atomen ze botsen. Interactie met zuurstof zorgt voornamelijk voor groen licht, een botsing met stikstof zorgt voor blauw of rood lucht in de lucht.

Over het algemeen dringen de deeltjes niet zo heel diep door in de atmosfeer. Daarom zien we dus voornamelijk het groene licht.

Wat is het verschil tussen de Aurora Borealis en het noorderlicht?

Er is geen verschil tussen de Aurora Borealis en het noorderlicht. Dit zijn simpelweg twee verschillende namen voor hetzelfde fenomeen.

De naam Aurora Borealis begon bij de oude Grieken. Zij vernoemden het lichtverschijnsel naar twee van hun goden. Aurora was de godin van de zonsopkomst en Boreas de god van de noordenwind. 

Maar als er dus gesproken wordt over de aurora, dan wordt daar hetzelfde mee bedoeld als met het noorderlicht. Je hebt ook nog het Aurora Australis. Dit is wel echt iets anders. Hiermee wordt namelijk verwezen naar het zuiderlicht. Deze zie je aan de andere pool en met name in de buurt van Australië. 

Wat is de beste tijd om het noorderlicht te zien?

Je hebt tussen begin september en eind maart de beste kans om het noorderlicht te zien. In deze maanden is het lang donker en heb je de grootste kans op een heldere nacht.

In de zomer is het in de buurt van de poolcirkel heel lang licht. Dat zorgt ervoor dat de zomermaanden minder geschikt zijn voor het zien van de aurora.

Voor het zien van de aurora is het dus belangrijk dat het donker is. Dit betekent dat je in de donkerste wintermaanden op sommige plekken al vanaf 16.00 de kans hebt op het zien van het licht. De grootste kans op het spotten van de aurora ligt echter iets later. Tussen 21.30 en 02.00 in de nacht is de kans op het zien van het prachtige licht het grootst.

Wanneer krijg je de aurora te zien?

Hoe dichter bij de poolcirkel je komt, hoe groter de kans dat je het noorderlicht ziet. Dat wil niet zeggen dat met een reisje naar het hoge noorden de aurora ervaring gegarandeerd is.

Om de aurora te zien moeten de weersomstandigheden namelijk ook nog meewerken. Je hebt een heldere lucht nodig zodat de wolken het zicht niet onttrekken. Een volle maan is bijvoorbeeld ook niet prettig, want deze ontneemt veel van het licht.

Een reis naar het noorden laat je kans op het zien van het licht dus toenemen, maar garandeert deze niet.

Waar kan ik de aurora het beste zien in Lapland?

Het gebied dat Lapland wordt genoemd ligt boven de poolcirkel en strekt zich uit over drie landen: Noorwegen, Zweden en Finland. Doordat het boven de poolcirkel ligt is dit gebied ideaal voor het spotten van het noorderlicht.

Hieronder lees je welke plekken met name bekend staan als goede aurora spotplekken in deze drie landen.

Noorderlicht in Noorwegen

Hoe noordelijker en hoe donkerder je komt, hoe groter de kans op het spotten van een krachtige aurora. Er zijn een aantal Noorse steden en plaatsen die met name geschikt zijn als uitvalsbasis voor het spotten van het noorderlicht. 

De meest geschikte plekken van waaruit je het noorderlicht kan gaan spotten zijn: 

• Tromsø
• Narvik
• Kirkenes
• Lofoten
• Bodø
• Svalbard

Noorderlicht in Zweden

Ook in het hoogste puntje van Zweden maak je een grote kans op het zien van het noorderlicht. Dit zijn de beste plekken voor het spotten van het licht in Zweden:

• Abisko
• Kiruna
• Jukkasjärvi
• Porjus
• Jokkmokk
• Luleå

Noorderlicht in Finland

Het noorden van Finland is een van de beste plekken ter wereld voor het zien van het noorderlicht. De aurora kan je hier met name tussen september en half maart vaak zien.

Dit zijn de beste plekken in Finland om het noorderlicht te zien:

• Rovaniemi 
• Kemi
• Saariselkä
• Ivalo
• Utsjoki
• Kittilä

Waar kan ik de aurora het beste zien in IJsland?

De aurora houdt zich natuurlijk bij lange na niet alleen maar boven Lapland op. Ook op andere plekken boven de poolcirkel kan je een geweldige show krijgen. IJsland is een van deze plekken.

Dit zijn de beste plekken in IJsland voor het zien van het noorderlicht:

• Vík en het zuiden van IJsland
• Westfjorden en het noorden van IJsland
• Þórsmörk
• Reykjavík (als uitvalsbasis)
• þingvellir nationale park
• Ásbyrgi Canyon
• Öskjuhlíð
• Grótta
• Akureyri
• Laugardalur
• Klambratún
• Kirkjufell

Kan je de aurora ook zien in Denemarken? 

Denemarken is iets te zuidelijk gelegen om een hoge aurora garantie te krijgen. Wil je een redelijke aurora garantie, dan kan je beter naar een van de andere Noordse landen trekken.

Maar er is één uitzondering: de Faeröer eilanden. Deze eilandengroep is onderdeel van het Deense koninkrijk en een stuk noordelijker gelegen dan Denemarken. 

Bekende plekken voor het spotten van het noorderlicht op de Faeröer eilanden zijn:

• Gásaldur
• het Sørvágsvatn meer
• het dorpje Bøur
• de Fossá waterval
• Funningur

Kan je de aurora ook zien in Stockholm?

Ik woon zelf in Stockholm en een paar dagen per jaar laat het noorderlicht zich ook hier aan de hemel zien. Maar dat gebeurt niet zo vaak, voor een hoge aurora garantie moet je dus niet in de Zweedse hoofdstad zijn. 

Hoe groot is de kans dat je de aurora in Nederland ziet?

De kans dat je het noorderlicht in Nederland ziet is normaal gesproken vrij klein. De aurora moet wel heel krachtig zijn om deze ook in eigen land waar te nemen.

De komende jaren is de kans wel iets groter omdat we het einde van de elfjarige zonnecyclus naderen. Dit betekent dat er meer heftige zonnestormen en winden zullen zijn en de kans op een Nederlandse aurora waarneming dus toeneemt. 

Welke aurora apps kan je gebruiken voor het voorspellen van het noorderlicht?

Inmiddels zijn er verschillende apps op de markt die live rapporteren hoe groot de kans op het zien van het noorderlicht is. Je kunt daarbij je locatie kiezen en voor een aantal dagen vooruit de voorspellingen bekijken. 

Mijn favoriete aurora apps zijn:

• Aurora Forecast
• Aurora

Je kunt deze apps downloaden op je iOS en Android toestel.